Meksika’da aslında neler oluyor? Sinaloa Karteli’nin lideri Joaquin Guzman ile çetenin farklı bir fraksiyonu olan "Los Chapitos"a liderlik eden Ovidio Guzman niçin hedefteydi?

Meksika’da El Chapo lakaplı uyuşturucu baronu Joaquin Guzman’ın oğlu Ovidio Guzman Lopez, Meksika güvenlik güçleri tarafından yakalandı. Polis ile Ovidio Guzman’ın destekçileri arasında çatışmalar da yaşandı; 10’u polis toplam 19 kişi hâdiselerin kurbanı oldu. El Chapo’nun (Bücür) oğlu, Ovidio’nun da en az babası kadar kötü bir şöhreti var. Lakabı ise “El Raton.”

Peki, Meksika’da aslında neler oluyor? Sinaloa Karteli’nin lideri Joaquin Guzman ile çetenin farklı bir fraksiyonu olan "Los Chapitos"a liderlik eden Ovidio Guzman niçin hedefteydi?

Kısaca Meksika

Bir kere Meksika, ilk kez kanlı bir çatışmaya sahne olmuyor. Dünya basını yaşananlar karşısında şaşkınmış gibi görünse de, Meksika’da artık kanıksanmış bir vaziyet hakim. Kirli bir savaş yaşanıyor ve çevre ülkeler de bundan etkileniyor. Meksika, Latin Amerika ile ABD arasında stratejik bir bölgede.

Meksika nüfusunun neredeyse yarısının 15-20 yaş arasında olduğu söyleniyor. Ülke, gümüş, altın, petrol ve turizmden büyük gelir elde ediyor. 1950’lerden sonra ise sanayileşmeye önem veriyorlar. Meksika’nın en büyük müşterisi ABD olup ihraç mallarının yüzde 63’ü bu ülkeye gidiyor. İthalatın büyük çoğunluğu da ABD’den yapılıyor. ABD pazarı hem legal, hem de illegal açıdan cezbedici. Bir dolar; 19.15 Meksika Pesosu. Dolar, evet güçlü; ama gücün de bir dezavantajı var, tatlı olması.

Aslında, Kaliforniya da bir zamanlar Meksika’nın bir parçasıydı, tıpkı Teksas gibi. ABD’de “Brownlar” olarak bilinen kesimin çoğu Meksikalılardan oluşuyor. Plak şirketleri, müzik prodüktörleri, müzisyenler ve kartel hakkında çekilen belgesel, dizi vs. yapımlar, motosiklet kulüpleri, “Mayans” konseptli barlar karma toplum Amerikalıların ilgisini çekiyor. “Kahverengiler” de “siyahîler” yahut “beyazlar” gibi kendi aralarında kapalı kutu gibi yaşıyor. Hepsinin böyle olduğunu söyleyemeyiz ama bu gerçeği de gözardı edemeyiz. ABD, Meksika’nın; Meksika da ABD’nin bir parçası diyebiliriz.

İflah olmaz bir suçlu

Joaquin Guzman namı diğer Bücür, kendi orkestrasının şefi. Bücür’ün kaç çocuğunun olduğunu kimse bilmiyor, muhtemelen kendisi de. ABD’de müebbet hapis cezası çekiyor. Nereye tıkarlarsa oradan kaçıyor. Puente Grande cezaevinden Ocak 2001'de rivayetlere göre bir çamaşır sepetinin içinde saklanarak firar etti. Meksika mafyası üzerine yazılar yazan Anabel Hernandez'e göre Chapo şahane bir tezgâh tertipledi ve polis üniforması giyerek hapisten firar etmeyi başardı. 2015’te de “Rocky Dağları'nın Alcatrazı” olarak bilinen dünyanın en güvenlikli ve en katı cezaevi kabul edilen ADX Florence’dan kaçtı. Bu hapishane dümdüz bir çölde bulunuyor. Etrafta ardına saklanılabilecek tek bir ağaç bile yok. Binalarda pencere yok. Gözetleme kulelerinde öldürme izni verilmiş keskin nişancılar bulunuyor. Buradan da kaçtı, tünel kazarak. FBI, CIA, DEA ve Meksika ordusu tarafından aranan uyuşturucu baronu 13 yıl boyunca saklanmayı başardı. Guzman’ın arkadaşlarıyla beraber kurduğu Sinaloa Karteli’nin lideri olarak biliniyor. Sadece esrar değil, sentetik uyuşturucu madde ticareti, gasp, adam kaçırma ve uyuşturucu-silah kaçakçılığı yapıyorlar. Sinaloa Karteli’nin birden fazla patronu var. Sadece Chapo değil. Sinaloa Meksika’nın bir eyaletidir ayrıca. Meksika’da uyuşturucu savaşlarında 2006-2012 yılları arasında 60 bin, 2013’te ise 120 bin insanın öldüğü tahmin ediliyor.

The Real History of the Mexican Drug Trade'in (2021) yazarı Benjamin Smith, "Sinaloa'da uyuşturucu kaçakçılığı her zaman bir aile meselesi olmuştur" diyor. Smith, Sinaloa'dan iki narkotik Miguel Angel Félix Gallardo ve Rafael Caro Quintero'ya atıfta bulunarak, "Guadalajara Karteli, 1940'larda afyon kaçakçılığı yapan insanların yeğenleri ve torunlarıyla doluydu" diyor. Guadalajara Karteli de Miguel Ángel Félix Gallardo’nun kurduğu bir yapılanma. “El Padrino” (Godfather) lakaplı Gallardo çiftliklerinden birinde Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi (DEA) ajanı Enrique ‘Kiki’ Camarena'nın öldürülmesi sebebiyle tutuklandı. 2026’da serbest kalacak, tabiî yaşarsa. Şu an 77 yaşında. Bu ayrı bir mesele.

Ovidio ‘El Raton’ Guzman

Joaquin ‘El Chapo’ Guzman tutuklu. Ovidio ‘El Raton’ Guzman da tutuklu. Fakat Chapo’nun ilk eşinden iki oğlu Ivan Archivaldo ve Jesus Alfredo hâlâ dışarıda. Ovidio, Chapo’nun ikinci eşinden. 1990'da Culiacán'da doğdu ve Meksika'daki Reforma gazetesinin yakın tarihli bir haberine göre Ovidio, başkentin Jardines del Pedregal semtinde büyüdü. Mexico City'de, ülkenin en zengin ailelerinden bazılarına ev sahipliği yapan lüks bir yerleşim bölgesidir burası. Los Angeles’ın Beverly Hills’i gibi. Diğer kardeşleri bilmem ama; Ovidio’nun narkotik bir insan olmaması için birçok fırsatı vardı. Chapo’nun en küçük ve en gözde evladıydı. Diğerlerinden ayrıcalıklıydı, mühendis yahut avukat falan olabilirdi. Ovidio’nun eski Sinaloa kaçakçılarından daha vizyoner olduğunu düşünenler de var. Zira o hiçbir zaman kaçak yaşamadı, Guatemala'da günlüğü birkaç dolar olan köhne bir sahil motelinde gizlenerek bir şeyler yapmadı. Koca bir imparatorluğun en tepesindeydi. Belki de narkoları yücelten bir şarkının, basit bir notası olmaktan haz duyuyordu.

Ovidio’nun tutuklanmasına karşı misilleme yapan Sinaloa Karteli, eyaletteki üç havalimanında uçuşları engelletti. Otobanlar trafiğe kapatıldı, motosikletli ve yaya olarak harekete geçen kartel mensupları blok blok hareket edip, kaosa yol açıyor.  

Meksika aynasından Türkiye

2021’de Türkiye genelinde 264 bin kişi uyuşturucudan gözaltına alındı. Geçtiğimiz sene Adana’da yapılan (ÇEMATEM) araştırmasına göre; uyuşturucu kullanım yaşı 15-16’lara kadar düştü. Uyuşturucu kullananların yüzde 70’inde davranış bozukluğu olduğu ifade ediliyor. Önce esrarı tadıyorlar, daha sonra da kimyasallara düşüyorlar. Tüm dünya metamfetamin ile cebelleşiyor. Avrupa’da ele geçirilen metamfetamin miktarı yüzde 477 oranında yükseldi. 2020’de Avrupa’da toplam 2.2 ton metamfetamine el konulurken Türkiye’de ise bu oran aynı dönemde 4,1 ton; geçen yıl ise 5,55 ton olarak kayda geçti. 2016’da uyuşturucu kaynaklı ölümlerin yüzde 1,4’ü metamfetamin yüzünden yaşandı, 2021’de ise bu rakam yüzde 35,6’ya çıktı. Meksika’da yaşananlardan ibret alıp, memleket çapında uyuşturucuya karşı OHAL ilan edilmeli.

Aylık Baran Dergisi 12. Sayı