Reuters'ın gördüğü beş üst düzey yetkili ve başvuru formlarına göre, İdlib'in kuzeybatısındaki eski muhalif yerleşim bölgesinden Şam'a getirilen polisler, adaylara inançlarını soruyor ve verdikleri kısa eğitimde İslâmî şeriat hukukuna odaklanıyor.
Suriye genelinde istikrarı sağlamak ve insanların güvenini kazanmak, Sünni Müslüman İslamcıların iktidarlarını sağlamlaştırmaları için hayati önem taşıyacak.
Konuyla ilgili kamuoyuna konuşma yetkisi olmayan bir diplomat, polis eğitiminin dini temellerinin, Batılı hükümetleri, eski isyancı grubun şu anda iktidarda olduğu Suriye anayasasında İslâm'ın ne kadar büyük bir rol oynayabileceği konusunda şüpheye düşürdüğünü söyledi.
Diplomat, Reuters'a yaptığı açıklamada "Bu iyi bir işaret değil, ancak ne kadar sıkı uygulanacağına da bağlı." dedi.
Suriye'nin fiili lideri Ahmed eş-Şara , Batılı yetkililere ve kendi İslâmcı hareketlerinden endişe duyan Ortadoğu hükümetlerine, kendi grubunun El Kaide ile eski bağlarını reddettiği ve azınlıkları korumak da dahil olmak üzere ılımlı bir şekilde yöneteceği konusunda güvence vermeye çalıştı.
Polis teşkilatını denetleyen Suriye İçişleri Bakanlığı ve Enformasyon Bakanlığı, polis alımı ve eğitiminde dine odaklanılıp odaklanılmadığı veya İslâm hukukunun hukuk sistemine dahil edilmesi konusunda plan olup olmadığı yönündeki sorulara yanıt vermedi.
Reuters'ın görüştüğü üst düzey polis memurları, amacın bunu halka dayatmak değil, yeni katılanlara ahlâkî davranış öğretmek olduğunu söyledi.
Şam'a geçmeden önce İdlib'de grubun polis akademisini kurmasına yardımcı olan Hamza Ebu Abdurrahman, yeni katılanların "adaletli davranabilmeleri" için dini konularda, "neyin helal, neyin haram" olduğu konusunda bilgi sahibi olmalarının çok önemli olduğunu söyledi.
POLİS DAĞITILDI
Esad'ın çok sayıda güvenlik gücü, muhalifleri tutuklayıp işkenceye uğratmaktan veya öldürmekten, küçük ihlalleri çözmek için rüşvet talep etmeye kadar uzanan zalim ve saldırgan davranışlarından dolayı yaygın bir şekilde endişe ediliyordu.
Halkın onlara karşı öfkesinin boyutu, Esad'ın 8 Aralık'ta devrilmesinden sonraki günlerde açıkça görüldü. Başkentteki polis karakollarının çoğu yağmacılar tarafından yağmalandı, ekipmanlar ve kayıtlar yağmalandı veya yok edildi.
Polis, yaklaşık 20 karakolun yarısının yeniden açıldığını ancak daha önce 100-150 polis memuru bulunan karakollarda, çoğunluğu İdlib'den getirilen yaklaşık 10 polis memurunun görev yaptığını söyledi.
Reuters'ın Aralık ayı sonlarında ziyaret ettiği üç istasyonda, bir avuç bitkin polis memuru, yaygın suç şikayetlerinden sokakta bulduğu iki torba el bombasını getiren çöp toplayıcısına kadar çeşitli sorunlarla uğraşmaya çalışıyordu.
İsyancılar iktidarı ele geçirdiklerinde, Esad'ın İçişleri Bakanlığı'nı ve polis de dahil olmak üzere güvenlik güçlerini dağıttıklarını duyurdular.
Şam'daki bir polis akademisinde yeni başlayanlara yönelik kurslar düzenleyen Hişam Hilal, kurdukları yeni polis teşkilatına katılmak için 200 binden fazla kişinin kayıt yaptırdığını söyledi.
Üst düzey yetkililer Reuters'a yaptıkları açıklamada, Esad'ın devrilmesinden önce muhalif saflara geçen polislerin yeni birliğe başvurmalarının memnuniyetle karşılanacağını söyledi.
Rejim değişikliğini kabul eden bir belge imzalamak ve silahlarını teslim etmek de dahil olmak üzere bir "uzlaşma" sürecini tamamlamaları istenmeyenler. Yeni güce katılmalarına izin verilip verilmeyeceği henüz belli değil.
Polis karakollarını yöneten veya işe alımlarda görev alan yedi memur, daha fazla üyeye ihtiyaç duyduklarını ve her inançtan insanın başvurularını memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.
HTŞ lideri Şara, kamusal davranışlara yönelik katı bir yaklaşıma karşı çıktı; ancak liderliğini yaptığı koalisyonda daha aşırı olarak görülen üyeler de yer alıyor ve bu durum azınlıkların korkularını artırıyor .
YENİ GÜÇ
Reuters'ın Aralık ayında ziyaret ettiği polis karakollarında, yeni gücün karşı karşıya olduğu krizin boyutu açıkça görülüyordu.
Şam polis müdürlüğünde ve Marja ve Kafr Sousa istasyonlarında odalar evraklar, kırık camlar, terk edilmiş üniformalar, mühimmat ve parçalanmış mobilyalarla doluydu. Memurlar çalışmak için birkaç odayı boşaltmıştı ancak bilgisayarlar ve telefonlar çalınmıştı.
Marja ve Kafr Sousa'nın dışında camları kırık, lastikleri patlak yeşil-beyaz polis arabaları vardı.
Şam Emniyet Müdürlüğü'nde yeni emniyet müdürü Basel Faoury ile operasyon şefi Ebu Ahmed es-Sukkar, İdlib'den geldiklerinden beri neredeyse hiç uyumadıklarını söyledi.
Sukkar, ofisinde uyuduğu için bir dolaba dayalı bir şilteye sahipti. Reuters'ın orada olduğu iki saat içinde en az 20 kişi istek, sorun veya şikayetlerle içeri girdi.
Bir iş adamı, restoranlarını ve alışveriş merkezlerini hırsızlardan korumak için özel bir güvenlik şirketi kiralamak için onay istedi. Diğerleri mahalle koruma grupları örgütlemek için izin istedi. Polis, bunu şimdilik çoğunlukla memnuniyetle karşıladıklarını ancak bu tür grupların silah taşımasına izin vermeyeceklerini söyledi.
Reuters'ın görüştüğü tüm üst düzey yetkililer, bu yıl işe alım ve eğitimin artmasıyla birlikte personel sayılarının artmasını ve daha fazla istasyonun yeniden açılmasını beklediklerini söyledi.
14 Ocak'ta Şam akademisi, eğitmenlerinin önünde yeni siyah üniformalarla yürüyen yaklaşık 500 polis öğrencisinin mezuniyetini kutladı. Reuters Aralık ayında ziyaret ettiğinde, bir düzine adam kuvvet için mülakat yapmak üzere akademinin kapılarında sıraya girmişti.
Bunlardan biri, doğu şehri Deir ez-Zor'dan 19 yaşındaki Zakaria el-Hici, Esad'ın yönetiminden hoşlanmadığını ancak yeni yetkililerden şu ana kadar gördüklerini beğendiğini söyledi. HTS için çalışan kuzenlerinin kendisine polisin iyi maaşlar teklif edeceğini söylediğini belirtti.
Reuters'ın gördüğü başvuru formlarında, adaylardan farklı mezheplerce yetkili kabul edilen Müslüman din liderleri için sıklıkla kullanılan bir ifade olan "referans otoritesi" ifadesinin istendiği "inançlar, yönelimler ve görüşler" başlıklı bir bölüm yer alıyor.
Suriye'de din uzun zamandır kimlik belgelerinde yer alıyor ancak Esad döneminde hangi mezhepten insanın olduğuna dair bir açıklama yapılması pek yaygın değildi.
Yetkililerin medyaya açıklama yapma yetkisi olmaması nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen üç HTS yetkilisi, sorunun özellikle Esad'la aynı mezhepten gelen ve onun rejimiyle bağlantıları olabilecek Aleviler olmak üzere daha yakından incelenmesi gereken başvuru sahiplerinin tespit edilmesine yardımcı olmak amacıyla sorulduğunu söyledi.
"İnsan haklarına en çok saygı gösteren din İslâm'dır"
Şam Akademisi'ndeki eski işlerini geri isteyen polis firarileriyle görüşen Houmaida Antara el-Matar, bunun "sadece rutin bir soru" olduğunu ve Aleviler de dahil olmak üzere herhangi bir inanç veya mezhebe karşı ayrımcılık amacı taşımadığını söyledi.
Eğitmenler ve yeni mezunlar Reuters'a, yeni askerlere çoğunlukla silah kullanımı ve İslâm hukuku konularında olmak üzere sadece 10 günlük eğitim verildiğini söyledi.
Halep'te polis şefi olarak atanmadan önce eski muhalif yerleşim yerindeki polis akademisinin başkanlığını yapan Ahmed Latouf, güvenliğin artmasıyla birlikte, muhaliflerin İdlib'de uygulamaya koyduğu eğitim sisteminin dokuz aya çıkarılmasının hedeflendiğini söyledi.
Latouf, Halep'ten telefonla yaptığı açıklamada, yeni katılanlara verilen dini eğitimde İslâm hukukunun prensipleri, Hz. Muhammed'in hayatı ve davranış kurallarının da yer aldığını söyledi.
Şam'daki Marja polis karakolunun başkanı Ayman Ebu Taleb, birçok Suriyelinin HTS'yi aşırılıkçı olarak göreceğinden ve onların yönetimini kabul etmeyeceğinden endişe duyduğunu söyledi. Ancak İslam'a güvenmelerinin neden bir endişe kaynağı olacağını anlamadığını söyledi.
"İnsan haklarına en çok saygı gösteren din İslâm'dır" dedi.
Amina Ismail - Khalil Ashawi/Reuters
