7 Ekim günü Aksa Tufanı ile başlayan ve ardından İsrail'in katliama çevirdiği süreci değerlendiren Yahudi akademisyen Avi Shlaim, İsrail'in barışın önündeki engel olduğu fikrinde.
"Ürdün'de Gizli Anlaşmalar [Collusion Across the Jordan]", " Orta Doğu'da Savaş ve Barış [War and Peace in the Middle East}" ve " Demir Duvar [The Iron Wall]" kitaplarının yazarı Avi Shlaim Bağdat'ta doğdu, ancak 1948'den sonra İsrail'e göç etti. Daha sonra İngiltere'ye taşındı ve yarım yüzyıldan fazla bir süredir burada yaşıyor. Shlaim, Oxford Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde profesördür
"İsrail'in dokunulmazlığı" teorisini ortaya atan Shlaim'e göre 7 Ekim günü ile İsrail'in tüm algısı yerle bir oldu.
***
Bu toprakların tarihi, İsrailli ve Filistinli olmak üzere iki uyumsuz anlatı tarafından parçalanmış durumda. 1948'de ne olduğu hakkında kesin olarak ne söyleyebiliriz?
1948'deki savaştan sonra kazanan iki taraf, topraklarını BM Bölünme Planı sınırlarının ötesine genişleten İsrail ve ordusu, bölünme planı uyarınca Filistin devletinin kalbi olacak Batı Şeria'yı ele geçiren Ürdün Kralı Abdullah oldu. [Kaybedenler ise Nakba sırasında mülteci durumuna düşen bir milyon Filistinlinin dörtte üçü -nüfusun yarısından fazlası- oldu. Bunlar mevcut çatışmanın gerçek kökleridir.
Noam Chomsky bir keresinde yerleşimci sömürgeciliğinin emperyalizmin en aşırı ve vahşi biçimi olduğunu söylemişti. Filistinliler hem Siyonist yerleşimci sömürgeciliğinin hem de önce İngiliz sonra Amerikan olmak üzere Batı emperyalizminin hedefi olma talihsizliğini yaşamıştır. Siyonist hareketin en başından beri amacı, sınırları içinde mümkün olduğunca az Arap bulunan, mümkün olduğunca geniş bir alanda bir Yahudi devletine sahip olmaktı.
İsrailliler ve Filistinliler mevcut savaşı bu bağlamda mı görüyor?
Benjamin Netanyahu "ikinci Bağımsızlık Savaşımızı" verdiğimizi söyledi. Bugün kimse İsrail'in bağımsızlığına ya da varlığına meydan okumuyor. Neden buna İkinci Bağımsızlık Savaşı deniyor? Bence bunun sebebi şeytani bir neden - ilk Bağımsızlık Savaşı'na Nakba ("Felaket") eşlik etmişti ve şimdi sızan belgelerde İsrail hükümetinin [Gazze'den] ikinci bir kitlesel sürgün planladığına dair işaretler var. Tarih bize İsrail'in 1948'de yaptığı gibi etnik temizlik yaptığında Arapların geri dönmesine izin vermeyeceğini söylüyor.
Ve bence Amerika, İsrail'in Gazze'deki zulmüne rağmen İsrail'e verdiği körü körüne destek nedeniyle şu anda bulunduğumuz noktadan büyük ölçüde sorumludur.
Ancak Hamas kalıcı bir savaş durumu yaratmaktan bahsetti. Bu İsrail'in bağımsızlığına ya da varlığına meydan okumak değil midir?
İnsanlar 2006 yılında Hamas'ın sadece Gazze'de değil Batı Şeria'da da adil ve özgür bir seçim kazandığını unutuyor. Bir hükümet kurdular ama İsrail bu hükümeti tanımayı reddetti, ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği de öyle; İsrail Hamas hükümetinin altını oymak için ekonomik savaşa girişti ve İsrail'in Avrupalı ve Amerikalı müttefikleri İsrail'e katıldılar.
Bu, Batılı güçlerin mutlak ikiyüzlülüğünün pek çok örneğinden biridir. Demokrasiye inandıklarını söylüyorlar ve işte Arap demokrasisinin parlak bir örneği iş başındaydı ama Batılı müttefikler sonucu tanımayı reddettiler çünkü Filistin halkı yanlış insanları seçmişti.
Yeni Tarihçiler 1948 olayları hakkındaki eski fikirlerden kurtulmaya çalıştılar. Bugün ne gibi yanlış anlamalar var?
Temel yanılgı Hamas'ın barışın önündeki engel olduğudur. Hamas'ın korkunç bir tüzüğü ve aşırılık yanlısı bir programı vardı ama iktidara geldikten sonra programını yumuşattı ve İsrail'e [2006'da ve 2015'te toprak ve diğer konularla ilgili daha kapsamlı müzakerelerin bir parçası olarak] uzun vadeli bir ateşkes teklif etti. Ancak İsrail bunu reddetti. Bu da İsrail'in barış istediği ve Hamas'ın bunu engellediği şeklindeki yanlış bir varsayım. Barışın önündeki engel İsrail'dir.
Bir diğer yanlış anlama ise İsrail'in iki devletli bir çözüm istediği. Bu tamamen saçmalık. Batı Şeria'daki İsrail yerleşimleri gibi nedenlerle iki devletli çözümün öldüğünü söylemek moda oldu ama ben iki devletli çözümün hiç doğmadığını söylüyorum çünkü 1967'den bu yana hiçbir İsrail hükümeti en ılımlı Filistinli liderin bile kabul edebileceği iki devletli bir çözüm önermedi ve hiçbir Amerikan hükümeti de İsrail'i iki devletli bir çözüme zorlamadı.
Belli ki güçlü fikirleriniz var. Bu şiddetli tarih ve mevcut savaşla, herhangi bir gazeteci veya tarihçi objektif olmaya yakın olabilir mi?
Objektif olmak çok zor çünkü bu çok duygusal bir konu ve şu anda her iki tarafta da duygular çok yüksek. Ancak akademisyenler bu çatışmaya az çok objektif bakabilirler. Columbia'da profesör olan Rashid Khalidi, çatışmanın önde gelen Filistinli tarihçisidir ve temelde çok da farklı düşünmüyoruz. İkimiz de çatışmanın özünü Siyonist yerleşimci sömürge hareketi olarak görüyoruz.
"Demir Duvar" adlı kitabınız İsrail'in saldırılamaz olduğu konusundaki ısrarına odaklanıyordu. Hamas saldırısı İsrail'deki bu algıyı nasıl değiştirdi?
İsrail kendisini yenilmez olarak görmeye başladı ve Netanyahu "Batı Şeria'da istediğimizi yapabiliriz, Gazze'deki durumu idare edebiliriz ve Filistinlilere herhangi bir taviz vermek zorunda kalmadan Arap devletleriyle barış yapabiliriz" diye düşünüyordu.
Ancak 7 Ekim'de bu politikanın tamamı bir gecede çöktü. Ve tüm İsrail toplumu bu deneyimden dolayı sarsıldı. Bu gerçekten travmatik bir deneyimdi. Ve şimdi İsrailliler doğru düşünemiyor - hükümetin Hamas'ı sonsuza kadar ortadan kaldırmasını istiyorlar. Ama Hamas'ı ortadan kaldıramazsınız. Hamas askeri bir örgüt değil. Filistin toplumunun dokusunun bir parçası olan sosyal bir harekettir.
Görebildiğiniz iyi bir çözüm var mı?
Keşke tünelin ucunda bir ışık görebilseydim ama son derece karamsarım.
