Başbakan Sunak, Buckingham Sarayı'na giderek Kral 3. Charles'tan Parlamentoyu feshetmesini istediğini kaydetti. İngiltere'de seçimler beş yılda bir yapılıyor ve son seçimler Aralık 2019'da yapılmıştı. Muhafazakâr Parti 80'i aşkın sandalye farkıyla Avam Kamarası'nda çoğunluğu sağlamıştı. Uzun zamandır seçim tarihini açıklama baskısı altında olan Sunak, beş yıllık dönemin dolacağı şekilde yıl sonunu işaret ediyordu.
Ana muhalefet İşçi Partisi lideri Keir Starmer, genel seçimlerin "ülkenin ihtiyaç duyduğu ve beklediği an" olduğunu söyledi.
Sunak'ın seçim tarihini belirlemesi ardından açıklama yapan Starmer, "değişim fırsatı bu seçimin konusudur" dedi.
Muhafazakâr Parti 2010'dan beri iktidarda. Bunun ilk beş yılı Liberal Demokratlar ile koalisyon hükümetiydi.
Parti, İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayrılmasını ifade eden Brexit sürecinde ve Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle bir süredir ekonomideki kötüye gidişle ilgili baskı altındaydı.
3 Mayıs'ta yapılan yerel seçimlerde Muhafazakâr Parti büyük kayıplara uğradı.
İşçi Partisi 185 ek sandalye ile belediye meclis üyeliğini 1140'a yükseltirken, Muhafazakâr Parti 473 sandalye kaybederek 513'e gerilemişti. Bu sandalye bir kısmı da Liberal Demokratlara, Yeşiller'e ve bağımsızlara geçmişti.
Yapılan kamuoyu yoklamaları uzun süredir İşçi Partisi'ni önde gösteriyor.
Mayıs ayı anketlerine göre İşçi Partisi yüzde 44, Muhafazakâr Parti yüzde 23, aşırı sağcı olarak tanımlanabilecek Reform Partisi ise yüzde 11 oy oranına sahip.
Seçimlerde, İngiltere parlamentosunda kanunları ve politikaları belirleyen 650 milletvekili seçilecek.
Milletvekilleri, Londra merkezli parlamentonun iki meclisinden biri olan Avam Kamarası için seçiliyorlar.
Neden şimdi?
Konuyla ilgili olarak The Guardinan’da yapılan bir analizde; “Başbakan birkaç haftadır ekonominin iyileştiğine dair kanıtların olduğunu söylüyordu. Sunak, No 10'un önünde yaptığı konuşmada, hükümetin enflasyonu düşürme ve ekonomiyi diğer G7 ülkelerinden daha hızlı büyütme konusunda "iki önemli dönüm noktasına ulaştığını" söyledi.
Ancak muhalefet muhtemelen ekonominin durduğu ve Muhafazakârlar için işlerin sonbaharda daha iyi görünme ihtimalinin düşük olduğu için şimdi bir çağrı yaptığını iddia edecek gibi görünüyor; Ruanda'ya sınır dışı uçuşları kalkmasına rağmen küçük tekne seferlerinin devam etmesi bekleniyor ve vergi kesintileri için çok sınırlı alan” ifadelerine yer verildi.
Rishi Sunak kimdir?
İngiltere'de, iktidardaki Muhafazakâr Parti'nin liderlik koltuğuna oturan Sunak, aynı zamanda ülkenin yeni Başbakanı olmaya hak kazandı. 42 yaşındaki iki çocuk babası Sunak ayrıca, ülkenin ilk Hint kökenli başbakanı olarak tarihe geçti.
Sunak'ın ebeveynleri İngiltere'ye Doğu Afrika'dan geldi ve her ikisi de Hint kökenli.
1980'de babasının pratisyen hekim olduğu Southampton'da doğdu, annesi ise kendi eczanesini işletiyordu.
Özel okul Winchester College'da okudu ve yaz tatillerinde Southampton'da bir Hint restoranında garson olarak çalıştı.
Ardından felsefe, politika ve ekonomi okumak için Oxford'a gitti.
Önce yatırım bankalarında analist olarak çalıştı. Daha sonra yatırım fonlarına ortak oldu.
Sunak'ın serveti ve özel okul geçmişi, geçtiğimiz haftalardaki başbakanlık yarışı sırasında TV tartışmalarında dikkat çekmişti.
En zengin milletvekillerinden biri olduğu düşünülüyor, ancak ne kadar mal varlığı olduğu konusunda kamuoyuna açıklama yapmadı.
39 yaşında Bakanlık görevine getirildi
Rishi Sunak, 2015 yılında parlamentoya girdi. 2020’de 39 yaşındayken Maliye Bakanlığı görevine getirildi. AB referandumunda ayrılık için kampanya yürüttü ve bunun İngiltere'yi "daha özgür, daha adil ve daha refah" yapacağına inandığını söyledi.
Koronovirüs salgını döneminde ekonomiyi ayakta tutmak için bütçeden kaynak harcadı, bu uygulamayla halkın desteğini aldı. Salgın döneminde Başbakanlıkta yapılan partiler nedeniyle koronavirüs önlemlerini ihlal ettiği gerekçesiyle dönemin Başbakanı Boris Johnson ile birlikte para cezasına çarptırıldı.
Aynı süreçte eşinin vergi kesintileriyle ilgili usulsüzlük iddiaları da Sunak’ın tartışılmasına yol açtı.
Sunak'ın maliye bakanlığından istifası kabinede diğer istifaları da tetikledi. Bu adımı Johnson hükümetinin gidişini hızlandırdı.
Liz Truss’a karşı kaybetti
Johnson’ın istifasının ardından Muhafazakâr Parti’de liderlik yarışına katıldı ancak en güçlü adaylardan biri olmasına rağmen Liz Truss’a karşı 21 bin oyla yarışı kaybetti.
Sunak, Başbakanlık seçim sürecinde Truss’ın vergi planlarının ekonomiye zarar vereceğini savundu.
Truss seçildikten sonra da enflasyonist olduğu gerekçesiyle ekonomi politikasını eleştirmeyi sürdürdü.
