Deprem bölgesinde vatandaşın başını sokacak evine göz diken vurgunculara inceleme başlatıldı. Rekabet Kurulu, deprem bölgesindeki 11 ilde 46 hazır beton firmasının birlikte fiyat tespit ettiği şüphesiyle ön inceleme yapıyor. Soruşturmalar çimento, gıda, temizlik ürünleri gibi diğer sektörlere de sıçrayacak. Rekabet Kurulu Başkanı Birol Küle, "Deprem bölgesinde iki haftadır karargah kurduk. Fırsatçılara göz açtırmamakta kararlıyız" dedi.
Firmalar fiyatları birlikte belirliyor
Kuruma son dönemde Hatay, Kahramanmaraş, Malatya ve Adıyaman gibi depremden etkilenen illerden özellikle çimento ve hazır beton sektörlerinde faaliyet gösteren firmalarla ilgili şikâyetler yağmaya başladı. Firmaların aralarında anlaşarak fiyatları birlikte belirledikleri, kendi aralarında müşteri ve bölge paylaşımında bulundukları, bu bölgeler ve müşteriler haricindeki bölgelere mal vermedikleri ya da fahiş fiyat teklif ettikleri yönünde şikâyetler artınca düğmeye basıldı.
46 teşebbüs mercek altına alındı
Hazır betonda Adıyaman'da 9, Malatya'da 14, Hatay'da 12, Kahramanmaraş'ta 11 firma olmak üzere toplam 46 teşebbüs mercek altına alındı. Yapılan incelemelerde toplanan belgelerden bazı firmaların birlikte fiyat tespiti yaptıklarına dair kuvvetli şüphe oluştu.
Küle, depremden etkilenen illerde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin deprem sonrası döneme ilişkin fiyat, maliyet ve kâr marjlarının incelendiğini, bu verilerin hem deprem öncesi döneme ait verilerle hem de depremden etkilenmeyen illerde faaliyet gösteren teşebbüs verileriyle kıyaslanacağını söyledi. Küle, "Bir nevi çapraz sorgulama olacak. Bu sayede, depremden etkilenen illerde deprem sonrasında dönemde uygulanan fiyatların seyri objektif olarak ortaya konulacak" dedi. Küle, her sektörde soruşturma süreçlerini kısaltmak için yerinde inceleme yetkisi aldıklarını da açıklayarak, "Fırsatçılığı tespit ettiğimizde tepelerine bineceğiz" mesajı verdi.
Diğer sektörlere de inceleme başlatılacak
Deprem bölgesindeki soruşturmaların yanı sıra kurumun son dönemde birçok önemli çalışmaya imza attığına da vurgu yapan Küle, "Un, maya, yumurta sektörlerini inceleyip ekmek üzerinden oynanan oyunları cezalandırdık. İlaç devlerinin aralarında anlaşıp, hastalara pahalı ilacı dayatmasının önüne geçerek, kamu bütçesini bu ekonomik yükten kurtardık. Gözlük ve gözlük camı pazarındaki dev oyuncuyu (Essilor) verdiği taahhütlere uymadığı için 492 milyon TL para cezası ile cezalandırdık. Kozmetik sektöründeki raf fiyatını belirleyenleri tek tek tespit ettik, ceza verdik.
62 milyon TL idari para cezası
Otobüs biletlerinin farklı platformlarda satılabilmesini sağladık. Antalya Limanı'ndaki aşırı fiyata 'dur' denildi. İşgücünün serbestçe dolaşımının önündeki centilmenlik anlaşmalarını tespit edip, cezalandırdık. Çalışanların serbestçe iş değiştirebilmelerini ve bireysel refahlarının artmasını sağladık" dedi. Google soruşturmasıyla yerel arama sitelerinin önünü açtıklarını anlatan Küle, şöyle konuştu: "Birleşme devralmalarda teknoloji şirketlerin ciro eşiklerini kaldırarak, öldürücü devralmaların önüne geçtik. Twitter devralması da bu kapsamda bildirilmeliydi, bildirilmedi. Bildirilmediği için idari para cezası uygulandı. Son dönemde algoritmalara müdahaleleri de yakalayabiliyoruz. Algoritmalara müdahale ettiği tespit edilen Trendyol'a 62 milyon TL idari para cezası verildi."
Rekabet Kurulu daha önceki soruşturmalarda da hem hazır beton hem de çimento üreticilerinin bölge paylaşımı yapmak ve fiyat tespitinde bulunmak suretiyle 4054 sayılı Kanun'un 4. maddesini ihlal ettiklerini incelemişti. Aralık 2022'de Ankara ve Kırıkkale illerinde faaliyet gösteren 17 hazır beton üreticisiyle ilgili soruşturma halen sürüyor. Soruşturmada dört teşebbüs ile uzlaşma sağlandı, uzlaşma indirimi ile birlikte anılan teşebbüslere toplam 4 milyon TL'ye yakın idari para cezası verildi. Adana ve Osmaniye illerinde faaliyet gösteren hazır beton üreticileri hakkında ocak ayında başlatılan soruşturmada 3 teşebbüse yerinde incelemeyi engelledikleri gerekçesiyle toplam 39.7 milyon TL tutarında idari para cezası uygulandı. Soruşturma halen devam ediyor. Kurul, Aydın'da da hazır beton üreticilerinin birlikte fiyat belirlemek ve bölge/müşteri paylaşımı yapmak suretiyle kanunu ihlal edip etmediklerini incelemiş, yapılan ön araştırmada 7 hazır beton teşebbüsü hakkında, yerinde incelemeyi engelledikleri gerekçesiyle toplam 2.3 milyon TL tutarında idari para
VATANDAŞA 13.1 MİLYAR $ FAYDA
OECD kriterlerine göre yapılan analizlerin, 2021-2022 dönemindeki çalışmaların tüketiciye 13.1 milyar dolar fayda sağlandığını gösterdiğini belirten Küle, "Para cezaları belki de en tesiri düşük yaptırımımız. Ancak kamuoyunda yüksekliği ile sık sık gündeme geliyor. Son 10 yıla bakıldığında verilen cezaların yüzde 87'si son 4 yılda... 4 yılda toplam 10.4 milyar TL" dedi.
