Son haftalarda sık sık silahlı saldırılarla gündeme gelen Nijer’de darbe oldu. İki gün evvel öğle saatlerinde başkent Niamey'de Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na giden yollar kapatıldı ve hükümet sarayı âni bir baskınla ele geçirildi. Hareketliliğin ardından Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum'un hükümetine son verildi.
Nijer'de Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Omar Tchiani, askeri darbe sonrası geçiş hükümetinin başına geçtiğini açıkladı. Kendilerine "Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP) "ismini veren bir grup asker, bir karargahta çektikleri ve devlet televizyonu ORTN'de yayımlanan videoda darbe bildirisi okudu.
Yarbay Amadou Abdramane'nin okuduğu bildiride, giderek kötüleşen güvenlik durumu ve ülkenin içinden geçtiği sosyo-ekonomik kriz sebebiyle Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum'un devrildiği ve anayasanın askıya alındığı deklare etti.
Fransa tutuştu
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Nijer’deki darbeyi “şiddetle” kınadıklarını belirtti, darbenin bölge için “tehlikeli” olduğunu dile getirdi. Uranyum yataklarıyla meşhur Nijer’in iliklerini sömüren Fransa Nijer’deki madenlerin korunması için bölgeye özel kuvvetlerden asker sevk etmişti.
Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna, Macron’un Bazoum ile telefonda görüştüğünü, durumunun iyi olduğunu ifade etti.
Colonna, devrik lider Bazoum ve ailesinin serbest kalmasını istediklerini ifade etti ve hâlâ bu durumdan “çıkış ihtimalleri” olduğunu söyledi.
Rusya, Nijer’de Batı’ya darbe vurdu
Hâlihazırda Afrika liderleriyle Rusya’da bir araya gelen Vladimir Putin, Afrika ülkelerinin 23 milyar dolarlık borçlarının silindiğini açıkladı. Ukrayna savaşına rağmen Afrika ülkelerine tahıl gönderileceğini bir kez daha teyit eden Putin, “Afrika’nın gücü artıyor, oradaki fırsatları değerlendiriyoruz” demişti.
Evgeni Prigozhin: Wagner burada devreye giriyor
Bugün Nijer’in bazı bölgelerinde darbeyi destekleyen yerliler ellerine aldıkları Rus bayrağıyla sokaklara inerek gövde gösterisi yaptı. Fransa’nın Uranyum ihtiyacının yaklaşık yüzde 35’ini sağlayan Nijer’de Ruslara sıcak bakılıyor. Rusya emrinde çalışan paralı asker grubu Wagner de Nijer’de yaşananları “memnuniyetle” karşıladı. Geçtiğimiz haftalarda Ukrayna savaşı sebebiyle Rusya’ya başkaldıran Wagner lideri Evgeni Prigozhin, “Nijer halkı, darbe ile birlikte sömürgecilerden bağımsızlığını kazanmak istiyor. Fransız yanlısı Devlet Başkanının devrilmesi bağımsızlığa doğru bir adım. Batılı ülkeler, eski sömürgeciler, Afrika’daki istikrarsızlığın devamını istiyor, bu nedenle teröristlere ve çetelere destek verecekler. Wagner burada devreye giriyor; binlerce Wagner savaşçısı, düzeni yeniden tesis etme, teröristleri etkisiz hale getirme ve sivil halka zarar gelmesini engelleme gücüne sahip.”
Wagner’in Mali ve Burkina Faso’da etkin olduğu da bilinen bir şey.
Nijer'de Fransa ve ABD'nin askeri üsleri var. Nitekim, Nijer'deki darbe girişimi duyulur duyulmaz ABD, Avrupa ve Birleşmiş Milletler'den tepkiler yükseldi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington'ın Cumhurbaşkanı Bazoum'a “tereddütsüz destek verdiğini” söyledi. Nijer, Mali ve Burkina Faso'da gerçekleşen askeri darbeler sonucunda Fransa'ya düşman, Rusya'ya daha dost rejimler iktidara gelmiş oldu. Ukrayna’da AB-ABD ittifakıyla cebelleşen Putin, Afrika’da Batı ittifakına çelme taktı.
Krizlerden faydalanılabilir
Türkiye Dışişleri Bakanlığı ise "Dost ve kardeş Nijer’de anayasal düzen ile toplumsal barış ve istikrarın bozulmamasını temenni ediyoruz" diye açıklama yayınladı. TİKA, AFAD, Yunus Emre Enstitüsü, Maarif Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı, Anadolu Ajansı, Türk Hava Yolları gibi kurumlarla Afrika’da birçok açılıma imza atan Türkiye’ye de yeni fırsatlar doğuyor. Türkiye’nin Afrika Kıtası’yla toplam ticareti 2003 yılında 5,4 milyar dolar seviyesinden, 2021 yılı sonu itibariyle ise 34,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. 2008’de de
İstanbul’da düzenlenen Birinci Türkiye – Afrika Ortaklığı Zirvesiyle ilişkiler sürdürülebilir bir mekanizmaya kavuşturuldu. Batı-Rusya çatışmasından istifâde yeni kapılar açılmalı ve Türkiye bölgedeki tesirini artırmalıdır.
Haber: Oğuz Can Şahin
