İsrail ile Hamas arasındaki en ölümcül savaşın üzerinden henüz üç hafta geçmişken, akan kanın İsrail'de ve bölgede uzun zamandır süregelen varsayımları alt üst ettiği çok açık.
AP'nin haberine göre İsrail'in askeri ve istihbarat servislerinin beceriksiz ve hazırlıksız olduğu ortaya çıktı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun on yıllardır Filistinlileri bir kenara itme girişimleri ve ABD'nin çatışmayı çözmek yerine yönetme çabaları kötü bir şekilde geri tepti.
İsraillilerin kişisel güvenlik duygusu paramparça oldu. Uluslararası toplumun İsrail'i barış karşılığında işgal ettiği topraklardan çekilmeye çağıran geleneksel yaklaşımı artık söz konusu değil gibi görünüyor.
İsrail'in Yediot Ahronot gazetesi yorumcularından Nadav Eyal, "Hamas'ın bu canice saldırısıyla pek çok paradigma çöktü" dedi.
İşte kilit oyuncuların nasıl yanlış yaptıklarına bir bakış.
İSRAİL GÜVENLİĞİ
On yıllar boyunca İsrail'in askeri ve güvenlik kurumları sofistike istihbarat toplama, cüretkâr gizli operasyonlar ve caydırıcılık yoluyla neredeyse yenilmez bir itibar inşa etti.
İsrail istihbarat birimleri hassas gözetleme araçlarıyla Filistinlileri izledi. Gazze'ye giren ve çıkan yolcular, muhbir ağıyla birlikte İsrail'e devasa bir veri tabanı sağlayan derin geçmiş kontrollerine ve sorgulamalara tabi tutuldu.
Bu veri tabanı, bir insansız hava aracının aranan bir militanı yatağında öldürüp evinin geri kalanını sağlam bırakabileceği kadar hassas istihbaratla donatılmış yüksek teknolojili bir ordu tarafından destekleniyordu. Sınır tanklarla, ordu üsleriyle, kameralar ve sensörlerle donatılmış devasa bir ayrım bariyeriyle ve aşılmaz olarak görülen bir yeraltı duvarıyla güçlendirildi.
Yine de 7 Ekim'de militanlar fark edilmeden bariyeri aştı ve direniş görmeden İsrail kasabalarına girdi. İsrail güçlerinin karşılık vermesi saatler aldı ve militanların büyük çoğunluğu 1.400'den fazla kişiyi öldürmesine ve 200'den fazla rehineyi ele geçirmesine izin verdi. İsrail güvenlik güçlerinin kontrolü yeniden ele geçirmesi günler alacaktı ve yaklaşık iki düzine sınır kasabası hala boşaltılmış durumdaydı.
İsrail'in iç güvenlik servisi Shin Bet ve İsrail askeri istihbaratının başkanları başarısızlığı kabul etti ve sorumluluğu üstlendi.
İsrail savaşını sürdürürken görevlerine devam ediyorlar. Ancak ortalık yatıştığında beklenen uzun bir istifa ve kovulma silsilesi arasında yer alabilirler.
BAŞBAKAN BENJAMIN NETANYAHU
Netanyahu uzun siyasi kariyerini, halkını onları en iyi kendisinin koruyabileceğine ikna ederek ve Filistinlileri bir yan mesele olarak ele alarak sürdürdü.
Barış görüşmelerini yeniden başlatma girişimlerine defalarca direndi ve bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına yönelik çağrıları reddetti. Bunun yerine, Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerini genişletirken ve Gazze'ye yönelik boğucu bir ablukayı sürdürürken, Filistinli militanlara karşı zaman zaman askeri operasyonlarla desteklenen Filistinlilere yönelik ekonomik teşviklerin bir kombinasyonuyla çatışmayı yönetmeye çalıştı.
Netanyahu, Batı Şeria ve Gazze'deki rakip Filistin hükümetleri arasındaki bölünmeleri istismar ederek, uluslararası alanda tanınan Filistin Yönetimi'nin aleyhine Hamas'ın güçlenmesine hizmet eden bir politika izledi. Bu durum Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas'ı zayıflattı ve barış görüşmelerini sürdürmemek için bir bahane sağladı.
Filistinlileri bir kenara itmeye çalışırken, Filistinlileri bağımsızlıktan çok uzak bir düzenlemeyi kabul etmeye zorlayacağı inancıyla zengin Körfez Arap ülkelerine kur yaptı. Verdiği mesaj, İsrail'in güçlü bir ülke olabileceği ve vatandaşlarının Batı tarzı bir yaşam tarzının tadını çıkarırken Filistinlileri güçlü bir ordu ve ayrım duvarlarıyla kontrol altında tutabileceğiydi.
Bu dünya görüşü Hamas saldırısıyla altüst oldu ve Netanyahu'nun uzun siyasi kariyeri, hükümeti ülke içinde yaygın bir öfkeyle karşı karşıya kaldığı için şimdi tehlikede görünüyor. Ülkesinin askeri ve ekonomik başarılarıyla övünmeyi seven Netanyahu, İsrail tarihindeki en kötü saldırının başındaki adam olarak hatırlanacak.
Netanyahu bu hafta, diğer pek çokları gibi kendisinin de kamuoyuna "cevaplar vermek zorunda kalacağını" kabul etti - ancak ancak savaş bittikten sonra. Eyal, "Bir İsrail başbakanının böylesine muazzam bir başarısızlıktan -sadece Siyonist hareket ve İsrail devleti tarihinde değil, Yahudi tarihinde de muazzam bir başarısızlıktan- sağ çıkmasını hayal bile edemiyorum" dedi.
İKİ DEVLETLI ÇÖZÜM
Otuz yıl önce geçici barış anlaşmalarına aracılık ettiğinden beri ABD bazen birbiriyle çelişen iki hedefin peşinden gitti.
Defalarca bir Filistin devletinin kurulması çağrısında bulundu. Ancak bir avuç kısa ömürlü barış planı dışında, bu hedefi desteklemek için çok az şey yaptı, bunun yerine çatışma yönetimine odaklandı, gerginliklerin taşmasını önledi ve kırılgan bir statükoyu yerinde bıraktı.
Son savaş birçok açıdan bu başarısız yaklaşımın bir sonucudur. Statükonun sürdürülebilir olmadığını ve aslında İsrail'in yerleşim yerlerini genişletmesine ve 56 yıllık açık uçlu askeri işgalini derinleştirmesine izin vererek iki devletli çözüm şansını baltaladığını gösterdi.
İsrailliler ise ezici bir çoğunlukla 2005 yılında Gazze'den çekilmelerini, Hamas'ın yükselişine ve 7 Ekim felaketine yol açtığına inandıkları bir başarısızlık olarak görüyor.
Yediot Ahronot gazetesi yorumcularından Mazal Mualem, savaştan sonra Filistinlilerle toprak konusunda uzlaşmaya yanaşılmayacağını söylüyor. "Gelecek nesilde kimse tek bir toprak parçasını bile boşaltmayacak" diyor.
Gerçi toprak tavizi hiçbir zaman bir seçenek olmadı. 2009'dan bu yana bir yıl hariç ülkeyi yöneten Netanyahu, işgal altındaki toprakları Filistinlilere vermeye istekli olduğunu hiçbir zaman ifade etmedi.
Ancak Eyal artan askerileşme ve diplomatik girişimler için çok az iştah görüyor. "Risk almak neredeyse imkansız" dedi.
İsrail'in kuruluşunu çevreleyen savaş sırasında Filistinli toplulukların yerlerinden edilmesini belgeleyen İsrailli tarihçi Tom Segev, Filistinlilerin Gazze'den toplu olarak sürülmesini göz ardı edemeyeceğini söyledi.
7 Ekim saldırıları, İsrail'in Filistinlilerin İsrail'in varlığını kabul etmeye hazır olmadıkları yönündeki derin korkularına hizmet etti. Segev savaşın hangi yöne gideceğini söylemek için henüz erken olduğunu söylese de duygular net.
"İnsanlar 'Onları Gazze'den kovun' diyor" dedi.
GAZA ŞERİDİ
İsrail, yoğun nüfuslu Filistin topraklarının işgalinin sürdürülmesinin savunulamaz olduğu sonucuna vardıktan sonra 2005 yılında yerleşimcilerini ve askerlerini Gazze'den çekti. Dönemin Başbakanı Ariel Şaron'un yakın bir danışmanı çekilmenin aynı zamanda barış çabalarını "formaldehitle" paketlemeyi ve Batı Şeria'nın merkezinde olduğu bir Filistin devletinin kurulmasını engellemeyi amaçladığını söylemişti.
Çekilme, Hamas'ın hızla doldurduğu bir boşluk yarattı. İslamcı militan grup 2006'da Filistin parlamento seçimlerini kazandı ve ertesi yıl Gazze'nin kontrolünü Filistin Yönetimi'nden şiddet kullanarak ele geçirdi.
İsrail, Hamas'ı zayıflatmak umuduyla Gazze'ye giriş ve çıkışları kısıtlayan bir abluka uyguladı. Hamas'la bir dizi savaş ve daha küçük çaplı çatışmalar yürüttü - "çim biçme" olarak bilinen ve grubu kontrol altında tutmayı amaçlayan bir politika.
İsrail belki de en büyük hesap hatasını yaparak Hamas'ın İsrail'i yok etmeye kendini adamış silahlı bir gruptan, yönetmeye ve hayatta kalmaya odaklanmış daha pragmatik bir örgüte dönüştüğü sonucuna vardı. 7 Ekim saldırısı Hamas'ın askeri kanadının İsrail'in tahmin ettiğinden daha güçlü, daha iyi silahlanmış ve daha organize olduğunu kanıtladı.
Haaretz gazetesinin askeri konulardaki yorumcularından Amos Harel, İsrail'in "direksiyon başında uyuduğunu" yazdı. Harel, "İsrail toplumu Filistin sorununun sonuçlarını bastırdı, bir çözüm aramaksızın sorunu ilerletmeye devam edebileceğine kendini ikna etti ve yurtdışında kârlı gayrimenkuller ve ucuz tatiller aradı" dedi.
İsrail Hamas'ı yok etmeye yemin etti, ancak bu, Gazze'de önemli bir halk desteğine ve yerleşik bir askeri varlığa sahip bir gruba karşı kolay bir iş olmayacak. Ve İsrail galip gelse bile net bir çıkış stratejisi ortaya koymuş değil.
Savunma Bakanı Yoav Gallant İsrail'in sivil işlerden sorumlu olmak istemediğini söyledi ki bu da İsrail'in Gazze'yi yeniden işgal etmek istemediğini gösteriyor. Gallant ayrıca ayrıntıya girmeden "yeni bir güvenlik rejimi" çağrısında bulundu.
Başkan Joe Biden Çarşamba günü yaptığı açıklamada "bu kriz sona erdiğinde, bundan sonra ne olacağına dair bir vizyon olması gerektiğini" söyledi.
"Bizim görüşümüze göre bu iki devletli bir çözüm olmalı" diye ekledi ve 30 yıllık başarısızlığın temeli olan aynı formülü tekrarladı.
Kaynak: AP News
