Güney Amerika ülkesi Venezuela’da komşu ülke Guyana'nın 3'te 2'sinin ilhakı için Pazar günü referanduma gidilecek. Zengin petrol ve mineral kaynaklarına sahip Guyana’nın Batı bölgesinde hak iddia eden Karakas yönetiminin referandum – plebisit- kararı bölgede tansiyonu yükseltti. Brezilya olası bir çatışmaya karşı sınıra asker yığdı.
3 Aralık’ta sandık başına gidenlere, Guyana'nın Essequibo (ESQUİBO) bölgesi üzerinde Venezuela'nın haklarını tanıyıp tanımadıkları sorulacak.
5 SORULU REFERANDUM
5 sorulu referandumun sonucuna göre, Yunanistan büyüklüğünde zengin petrol ve minerallere sahip toprakların ilhakı gündeme gelebilecek.
Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, sandıktan olası ilhak lehine oy çıkması için tüm gücüyle kampanya yürütüyor. Maduro, olası ilhak sonrası bu kişilere vatandaşlık verileceği sözünü verdi.
BÜYÜK VENEZUELA HAYALİ
Söz konusu bölgeyi İspanyol sömürge döneminden beri kendi toprağı olarak gören Venezuela yönetimi oylamadan istediği sonucu elde etmek için büyük bir seferberlik başlattı. Açılan resmi hesaplarda “La Guayana Esequiba Bizimdir”, “Birleşerek daha güçlüyüz”, “Birleşik olarak hayallerimizi gerçeğe dönüştürebiliriz”, “Biz birleşik Venezuela’yız” sloganlarıyla düzenlenen kampanyalarda tek amaç referandumdan “evet” çıkarmak.
Maduro yönetimi Esequibo bölgesi sorununu referanduma taşıdıklarını vurgulayarak, bunun anayasal bir hak olduğunu söyledi.
TARİHSEL HAK İDDİASI
Venezuela Devlet Başkanı Yardımcısı Delcy Rodriguez, Essequibo Nehri'nin batısındaki toprak anlaşmazlığı konusunda, "Dünyadaki bölgesel unsurlardan kaynaklanan diğer çatışmaların aksine, farklı bir anlaşmazlık yaşanıyor, yargısal sömürgecilik ifadelerini asla kabul etmeyeceğiz" dedi.
Rodriguez, Guyana'nın bağımsızlığından önce Birleşik Krallık ile imzalanan Cenevre Anlaşması'nı hatırlatarak, bunun dışında taraflar arasındaki ihtilafı çözecek yargısal bir kararın olmadığını kaydetti.
Sorunların çözümü için diyalog çağrısında bulunan Rodriguez, "Her iki taraf için de tatmin edici, pratik, doğrudan siyasi müzakereler, barışçıl müzakereler ve dostane görüşmeler yoluyla çözüm bulana kadar varız" ifadesini kullandı.
PETROL ZENGİNİ BÖLGE
Venezuela ile Guyana arasında yer alan Essequibo bölgesi, Yunanistan ve İç Anadolu Bölgesi kadar bir büyüklükte. Essequibo bölgesinde petrol yatakları, altın, elmas, uranyum, boksit, manganez ve her iki ülkenin de ekonomilerini etkilemekle suçladığı geniş bir biyolojik çeşitlilik ve hidrografik havzalar bulunuyor.
Ekim ayında Essequibo’da yapılan bir başka büyük keşif ise Guyana’nın rezerv miktarını Kuveyt veya Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) üzerine çıkardı ve bölgeye yönelik yeni sömürgeci hevesleri artırdı.
EXXON FAALİYET YÜRÜTÜYOR
Guyana'nın tartışmalı bölgesinde petrol karteli ABD'li Exxon şirketinin petrol rezervleri keşfetmeye başlamasıyla son yıllarda kriz alevlendi. Venezuela’nın 1899’da Britanya Guyanası’na verilen topraklar üzerindeki hak iddiası ABD’yi de endişelendiriyor.
Venezuela’ya uzun yıllardır sert yaptırımlar uygulayan ABD, bu kararla birlikte yaptırımları daha da sertleştirme hazırlığında.
SAVAŞ ÇANLARI ÇALIYOR
Latin Amerika'da 200 yıldan fazla bir süredir "dondurulmuş sorun" olarak kabul edilen Guyana-Venezuela sınır sorununun yeniden alevlenmesi endişeye yol açtı.
Başta komşu Brezilya olmak üzere Latin ülkeleri alarmda. Krizin olası bir sıcak çatışmaya dönüşmesinden endişe ediliyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, 10 Kasım'daki açıklamasında, Venezuela ve Guyana'nın ihtilaflı Esequibo bölgesinden dolayı ortaya çıkan ve son günlerde artan sınır anlaşmazlığından endişe duyduğunu bildirmişti. ICJ, 6 Nisan'da, Guyana-Venezuela arasındaki "Esequibo" davasını kabul etmişti.
ESEQUİBO KRİZİ
28,2 milyon nüfuslu Venezuela ile Guyana arasındaki Esequibo bölgesi anlaşmazlığı, Guyana'nın bağımsızlığından önceki döneme dayanıyor.
Guyana'nın İngiliz sömürgesi olduğu dönemde, 1899 tarihli sınır tahkimi kararına göre Esequibo Nehri'nin batı sınırı olarak belirlenmesi ancak 1966'da Guyana'nın bağımsızlığını kazanmasının ardından bu sınırı tanımaması iki ülke arasında anlaşmazlığa neden oldu.
Halihazırda, Esequibo bölgesi ve Guyana Esequiba olarak bilinen bölge Guyana'nın ortalarında bulunan Esequibo Nehri'nin batısında ülkenin ise kuzeyinde yer alıyor.
Anlaşmazlık, Hollanda'nın Büyük Britanya'ya şu an Guyana ve Surinam'ın haklarını verdiği sömürge dönemlerine dayanıyor, ancak anlaşmada bazı sınır sınırları net değildi.
1841'de, Venezuela'nın bu topraklar için Büyük Britanya'ya ilk resmi iddiası, İngiliz sömürgecilerin egemenliklerine girmesini kınadıktan sonra ortaya çıktı.
1899 Paris Tahkimi’nde bölge Büyük Britanya'ya verildi. Venezuela kararı reddetti, Essequibo bölgesinin kendisine olduğunu iddia ediyor; çünkü 1777'de oluşturulan genel komutanlığa bağlı bir eyaletti.
Guyana ise Venezuela'nın talep ettiği bölgenin yaklaşık 160 bin kilometresini 1899 Paris Tahkim Kararı ile kendisine devredilen sınırlar olduğu iddiasında. Venezuela ve İngiltere, bir çözüm bulmak için 17 Şubat 1966'da Cenevre Anlaşması olarak bilinen anlaşmayı imzaladılar.
840 bin nüfuslu Guyana Amerika Kıtasının en küçük ülkelerinden biri. Topraklarının yaklaşık %80'i balta girmemiş yağmur ormanlarından oluşuyor.
