Ülkeyi kararname ile yönetecek olan Başkan Lasso, 6 ay içerisinde Ekvador'u seçime götürecek.
Başkan Lasso'nun aldığı bu karar sayesinde hem zimmete para geçirme iddialarının üstü örtüldü hem de onu görevden alabilecek ve suçlayacak meclis oylamasından kurtulmuş oldu.
Muhalefetteki Sosyal Hristiyan Parti, Ulusal Meclis'in feshedilmesini anayasaya uygun olmadığını ve Ekvador Anayasa Mahkemesi'nden Lasso'nun kararını askıya almasını isteyeceğini açıkladı.
Ancak Ekvador ordusu ve polisi, hareketi anayasal olarak nitelendirerek cumhurbaşkanına destek verdi.
Ekvador Silahlı Kuvvetleri yaptığı açıklamada, Lasso'nun kararının Ekvador anayasası çerçevesinde olduğunu ve saygı duyulması gerektiğini açıkladı.
Silahlı Kuvvetler Komutanı Nelson Proano, şiddetli protestolar planlayan herkese bir mesaj göndererek "ülkenin anayasal düzeni şiddet yoluyla değiştirmeye yönelik hiçbir girişimi kabul etmeyeceği" uyarısında bulundu.
Kendisini haklı çıkarmak ve görevden alınmanın önüne geçmek için ciddi bir siyasi kriz çıkaran Lasso, toplumsal karışıklığı gerekçe gösterdi.
Lasso'nun meclisi kapatarak, erken seçim yapılması için başvurduğu anayasal madde "muerte cruzada" olarak biliniyor.
Halk arasında "ölüm çarmıhı" olarak bilinen ve kongreyi dağıtarak geçici olarak kararnameyle ülkeyi yönetme maddesi, uzun süreli siyasi krizleri önlemek için 2008'de Ekvador anayasasına eklendi.
Ayrıca Lasso aldığı bu kararla kendi yetkilerini de sınırlamış oldu. Çünkü Ekvador anayasasına göre, cumhurbaşkanının yalnızca ekonomik ve idari konuları ele alabilecek ve aldığı kararları Anayasa Mahkemesi'nin onaylaması gerekecektir.
"Ölüm çarmıhına" başvurmak için üç gerekçe var:
- Ulusal Meclis, anayasal olarak kendisine uymayan görevler üstlenirse.
- Yasama Meclisinin Ulusal Kalkınma Planının uygulanmasını defalarca ve haksız yere engellenirse.
- Ciddi bir siyasi kriz ve iç karışıklık nedeniyle.
Yalnızca birinci gerekçe, Anayasa Mahkemesi'nin görüşünün geçerli olmasını gerektiriyor. Diğer ikisi sadece Kongre'yi kapatmak için bir İcra Kararnamesi gerektiriyor.
Üçüncü gerekçe ise, Guillermo Lasso tarafından öne sürülen bahane oldu. Lasso'nun Kongre'yi kapattığı kararnamede, söz konusu kararın gerekçeleri açıklanıyor; bunların arasında cumhurbaşkanı, hükümetinin başından beri yasamanın ablukasına maruz kaldığını vurguluyor.
Başkanın görevden alınması için üçte iki çoğunluk (toplam 137 milletvekilinden 92'si) gerekliydi. Aslında daha önce 88 milletvekili devam eden görevden alma davası lehinde oy kullandığı için, Lasso'nun görevden alınması bekleniyordu.
Devlete ait petrol taşıma şirketi (Flopec) ile özel bir tanker şirketi olan uluslararası grup Amazonas Tanker arasındaki sözleşmeyi gerekçe gösteren Ekvador Meclisi'ndeki solcu muhalif milletvekilleri, Lasso'nun, kamunun 6 milyon dolardan fazla zarara uğramasına neden olduğunu iddia etmişti.
Muhalif milletvekilleri, Lasso'nun sözleşmenin usulsüzlüklerle dolu olduğunu bildiği halde devleti milyonlarca zarara uğratmakla suçlamıştı.
Suç işlediğini reddeden muhafazakar Cumhurbaşkanı Lasso, şimdi Ekvador üst mahkemesinin gözetimi altında kararname ile 6 aya kadar ülkeyi yönetebilecek.
Ancak Lasso, silahlı kuvvetlerin desteğine sahip gibi görünse de almış olduğu bu karar devrilmesinin yakın olduğunu da gösteriyor.
Yerli Milliyetler Konfederasyonu (Conaie) yaptığı açıklamada, ülkenin "şimdiye kadar gördüğü en kötü sosyal ve siyasi felaketi" yaşadığını söyledi.
Hükümete karşı kanlı gösteriler ve seçimlerdeki başarısızlıklar, popülaritesi yüzde 15 civarında olan Lasso'nun imajını zayıflattı.
Çünkü Lasso, daha önce birkaç yolsuzluk skandalına karışmış ve mecliste hakkında gensoru verilmişti.
Örneğin Caso Encuentro'da ("Karşılaşma Davası"), başkanın kayınbiraderi Danilo Carrera Drouet'in ismi kamu şirketlerinde bir yolsuzluk çetesine dahil olmakla suçlandı.
Başkan, başlangıçta kamu işletmelerinde rant işlerini inkar etse de daha sonra geri adım attı ve halkın güvenini yeniden tesis etmek için 13 devlet şirketinin CEO'sunu görevden aldı.
Bu soruşturmaya ek olarak, başsavcılık, devlet petrol şirketi Petroecuador hakkında ikinci bir yolsuzluk soruşturması yürütüyor.
Lasso'yu görevden alma sürecine götüren olay ise Ocak 2023'te patlak veren bir skandaldan kaynaklandı.
Şöyle ki, Ekvadorlu gazeteciler, Lasso'nun yakın çevresinin, kamu şirketlerini kötü yönetmek ve Ekvador'da kokain kaçakçılığına hakim olmaya başlayan Arnavut mafya gruplarıyla bağları nedeniyle suçladılar.
Son skandallar ve Ekvador'da yükselen suç oranları göz önüne alındığında, Lasso'nun ikinci bir görevden alma girişiminden kurtulması mümkün değildi.
Lasso hangi yolu seçerse seçsin, Ekvador, muhtemelen istikrarsızlığın arttığı bir döneme doğru gidiyor.
Artan suçtan kitlesel göç ve zayıf bir ekonomiye kadar Ekvador'un hâlihazırda karşı karşıya olduğu şiddetli zorluklar göz önüne alındığında, bu durum sıradan Ekvadorluların karşılayamayacağı bir durum oldu.
Üstelik 2020'nin sonlarından bu yana, suç çetelerinin bölünmesiyle birlikte; uyuşturucu kaçakçılığı rotası üzerinde rekabet, çatışma, hapishane ve sokak şiddetinde artışa neden oldu.
Kokain kaçakçılığının ana çıkış noktası olan Guayaquil'de 2022'den bu yana, bombalamalar yaşanıyor ve ülke genelinde adam kaçırma ve cinayet oranları önemli ölçüde arttı.
Oysa başkan Lasso, suç ve suç örgütleriyle mücadele etmek için seçim kampanyasında halka söz vermişti.
Adım adım gelen kriz: Ya darbe olacaktı ya da seçim
Hem Lasso hem de ordu, Ekvador meclisinde çoğunluğa sahip olan solcu muhalefetin başkanını görevden almak için yeterli oya sahip olduğunun farkındaydı.
Dolayısıyla Lasso'nun kongreyi feshetmesi ordunun zımni desteği olmadan mümkün değildi.
Bu yüzden Ekvador statükosunun kendisini korumak, ekonomik ve sosyal kazanımlarını da riske atmamak için önünde iki senaryo vardı.
Bunlar ise; ya seçim kararı alarak geçiş sürecini uzatmak ya da bir askeri darbe gerçekleştirmekti.
Askeri darbenin sosyo-ekonomik ve uluslararası maliyeti yüksek olacağından seçim kararı almak en ucuz ve sorunu daha fazla büyütmeden alınmış meşru bir karar oldu.
Dolayısıyla Lasso, Ekvador'un yaşadığı siyasi krizden çıkış yolunun bu olduğunu gösteren baskılara nihayet boyun eğdi ve Cumhurbaşkanı, "Ekvador'un katlanmakta olduğu siyasi krize ve iç kargaşaya anayasal bir çözüm getirmek için en iyi karar bu" dedi.
Ülkenin en büyük ve en güçlü baskı grubu olan Yerli Milliyetler Konfederasyonu'nun (Conaie) lideri Leonidas Iza da Başkan Lasso'nun bu adımı atmaya karar vermesi halinde başkentin yeniden ele geçirilmesi çağrısında bulunmakla tehdit etti.
Leonidas Iza, Lasso'nun "halkın desteği olmadan polis ve silahlı kuvvetlerin yardımıyla korkakça kendi kendine darbe başlattığını" açıkladı.
Lasso hükümeti, kararnamenin imzalanmasıyla, yeni rolünün geçiş hükümetine başkanlık etmek olduğunu anlamış görünüyor ve bu yüzden "ölüm çarmıhı"na başvuruyor.
Her ne kadar kaos getiren bir önlem gibi görünse de partiler ve toplumsal hareketler sokaklarda gösteri yaptıktan sonra hükümet karşıtı seçim kampanyası yaparak tekrar sisteme dahil olup siyasete geri dönecekler.
Dolayısıyla önümüzdeki günlerde kitlesel protestoların olması muhtemel. Ancak gösterilerin şiddeti artarsa Lasso'nun hayatına da mal olabilir.
Zira Ekvador siyasi tarihinde yerliler üç başkanı devirdiği gibi, başkanlar canlarını zor kurtardı (helikopter ve ambulans içinde ülkeyi terk ettiler).
Sonuç olarak Ekvador'da yolun sonu karanlık gözüküyor.
Kaynak: Independent Türkçe
