Çin, Afrika’daki ekonomik etkisini artırmayı sürdürüyor. Dokuzuncu Çin-Afrika İşbirliği Forumu (FOCAC) Pekin’de devam ederken dün açılış konuşmasında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Afrika ülkeleriyle mevcut tüm ilişkileri “stratejik ilişki” seviyesine yükselteceğini söyledi. En yoksul 33 Afrika ülkesine gümrük vergilerini sıfırlayacağını duyurdu ve 10 maddelik ortak eylem planı önerdi.
53 Afrika Ülkesi Katıldı,
Forumda, Afrika kıtasından 53 ülkenin liderleri veya delegasyonları yer aldı. Bu kapsamda, Çin’in en yoksul 33 Afrika ülkesine gümrük vergilerini sıfırlaması büyük bir adım olarak görülüyor. Afrika ülkeleri artık Çin’e sıfır vergiyle mal ihraç edebilecek. Çin, ayrıca Afrika’da 25 araştırma merkezi kurmayı ve binlerce Çinli uzmanı bu projelerde görevlendirmeyi planlıyor. Bu, özellikle tarım alanlarında büyük bir dönüşüm yaratacak; Çinli şirketler tarafından işletilecek tarım alanları Afrika'nın kırsal kalkınmasına önemli katkılar sağlayacak.
"Çin-Afrika İlişkileri En İyi Döneminde"
Şi, yaklaşık 70 yıllık ilişkilerin şu anda tarihin en iyi döneminde olduğunu belirtti. Çin’in büyük pazarı artık Afrika’nın büyük fırsatına dönüşürken, Afrika’daki gelişmelerin hız kazanacağı öngörülüyor. Forum, her üç yılda bir düzenlenmekle birlikte Çin ve Afrika arasındaki ilişkileri yöneten başlıca platform haline geldi.
"MODERNLEŞME DALGASI"
Batı’nın modernleşme yaklaşımlarını eleştiren Şi, bu yaklaşımların tahakküme dayandığını ve gelişmekte olan ülkelere büyük acılar yaşattığını ifade etti. Bunun yerine, hem Çin hem de Afrika için müreffeh bir gelecek inşa etmek amacıyla modernleşmeye yönelik ortak bir yaklaşım önerdi. Şi, “Çin ve Afrika’nın ortak modernleşme arayışı, Küresel Güney’de bir modernleşme dalgası başlatacak ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir topluluk için çabalarımızda yeni bir sayfa açacaktır” ifadelerini kullandı.
Bugün sona erecek olan Forum, ülkede son birkaç yıldır düzenlenen “en büyük diplomatik etkinlik” ve ülkelerin çoğu devlet başkanları tarafından temsil ediliyor.
Zirve ilk olarak 2000 yılında kuruldu ve her üç yılda bir düzenleniyor. Temel olarak Çin ve Afrika ülkeleri arasında Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) ve güvenlik iş birliği de dahil olmak üzere ekonomik ve ticari kalkınma gibi alanlarda iş birliğini geliştirmek için bir platform olarak tasarlanan Forum giderek Çin ve Afrika ülkeleri arasındaki ilişkileri yöneten başlıca araç haline geldi.
"ÇİN-AFRİKA İLİŞKİLERİ EN İYİ DÖNEMİNDE"
Çin lideri Şi, konuşmasında, “Her iki tarafın yaklaşık 70 yıllık yorulmak bilmeyen çabaları sayesinde Çin-Afrika ilişkileri şu anda tarihin en iyi dönemini yaşıyor” dedi. Şi, Afrika ülkeleriyle tüm ikili ilişkilerin “stratejik ilişkiler düzeyine yükseltilmesini ve Çin-Afrika ilişkilerinin genel niteliğinin yeni dönem için ortak bir geleceğe sahip, her koşulda yaşayan bir Çin-Afrika topluluğuna yükseltilmesini” önerdi.
Çin, 2009 yılından bu yana Afrika kıtasının en büyük ticaret ortağı konumunda. 2023 yılında 282 milyar ABD doları tutarında karşılıklı ticaret gerçekleştirildi. Önümüzdeki yıllarda bu rakamın 300 milyar doların üzerine çıkarılması hedefleniyor.
10 MADDELİK ORTAK EYLEM PLANI
Perşembe günü yaptığı konuşmada Şi, “Afrika’nın modernleşmesi” için sanayi, ticaret, altyapı, kalkınma iş birliği, sağlık, tarım, geçim, kültürel etkileşim, yeşil dönüşüm ve güvenlik alanlarında 10 maddelik "ortak eylem" planı önerdi.
Çin'in, büyük ekonomiler arasında bir ilki gerçekleştirerek, aralarında 33 Afrika ülkesinin de olduğu en az gelişmiş ülkelerle gümrük tariflerini sıfırlayacağını böylece pazarını daha fazla dışa açacağını belirten Şi, “Çin’in büyük pazarı, Afrika’nın büyük fırsatına dönüşecek” ifadesini kullandı.
Şi, önümüzdeki üç yıl içinde Afrika ülkelerine bu programlardan bazılarını yürütmeleri ve geliştirmeleri için 51 milyar ABD doları değerinde yeni yardım önerdi. Ayrıca aynı dönemde bir milyon daha fazla istihdam yaratma sözü verdi.
Sağlık alanında Afrika ile hastaneler ağı ve ortak sağlık merkezleri kurmaya hazır olduklarını dile getiren Şi, Afrika’ya 2 bin sağlık personeli göndereceklerini, Çinli şirketleri Afrika'nın ilaç sanayisine yatırım yapmaya teşvik edeceklerini ve Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin geliştirilmesine ve salgın hastalıklarla mücadeleye destek olacaklarını kaydetti.
Şi, Afrika’ya 1 milyar yuan (140 milyon dolar) acil gıda yardımı sağlayacaklarını, 6 bin 670 hektar standart tarım alanı oluşturacaklarını, kırsal toplulukların geçimi ve refahına yönelik 500 programı hayata geçireceklerini duyurdu.
GÜNEY AFRİKA İLE MUTABAKAT
Bu arada Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa liderliğindeki Güney Afrika heyetinde yer alan Bayındırlık Bakanı Mmamoloko Kubayi, Çin ile bayındırlık alanında mutabakat zaptı imzalandığını açıkladı. Kubayi, imzalanan mutabakat zaptının, Çin'in şehircilik modelinin Güney Afrika'da uygulanması ve inşaat yatırımlarının finansmanı açısından büyük önem taşıdığını kaydetti.
Her ikisi de BRICS ülkeler topluluğu üyesi olan Güney Afrika ile Çin'in ikili ticaret hacmi 2023'te 38 milyar doları geçmişti. Çin, halihazırda Güney Afrika'nın en büyük ticaret ortağı.
GUTERRES DE KONUŞMA YAPTI
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de Forum’da bir konuşma yaptı. Guterres Afrika’nın borç durumunu “sürdürülemez ve sosyal huzursuzluk için bir reçete” olarak nitelendirdi.
Guterres, “modası geçmiş, etkisiz ve adil olmayan uluslararası finans sisteminde”, “derin reformlar” yapılması çağrısında bulundu. Guterres, bu reformların gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliği de dahil olmak üzere sorunlara yanıt verebilmeleri için “ihtiyaç duydukları likiditeyi” sağlamaya yardımcı olacağını söyledi.
BM Başkanı Çin’in Afrika ülkeleriyle iş birliğinin enerji, gıda güvenliği ve teknoloji gibi pek çok kilit alanda kalkınmayı destekleyebileceğini söyledi.
