The Economist’ten Çin yorumu: Savaş hazırlıklarını tamamlıyorlar

Çin’de geçtiğimiz hafta yapılan Komünist Parti Kongresi’yle Şi Cinping’in iktidarını sürdüreceği kesinlik kazanırken açıklanan program da Çin’in dünya liderliğine oynamak adına siyasî, iktisadî ve askerî değişimleri hızlı bir şekilde gerçekleştireceğini ortaya koymuştu. Kongre’nin ardından devlet kadrolarında yapılan değişiklikler Çin’in yeni vizyonu çerçevesinde değerlendiriliyor. Yeni kurulan askerî komisyon da bunlardan biri.

Kongre’nin ardından Batı basınında ve siyasîlerin söylemlerinde Çin’in Tayvan saldırısı için son hazırlıklarını tamamladığı yönünde haberler de artmaya başladı. Londra merkezli The Ekonomist de geçtiğimiz günlerde Çin’de yaşanan değişikliklerle alakalı bir haber yayınlayarak Çin’de yeniden başkan seçilen Şi Cinping'in yeni askerî komisyonunun birçok kişiye Tayvan savaş konseyi gibi göründüğünü belirtti. Bunun Çin’in savaşa hazırlandığının en önemli göstergelerinden olduğu söylenen haberde yeni askerî komisyona alınan şahıslar hakkında bilgiler verilirken son kongreyle birlikte parti devletinden başkanın öne çıktığı bir devlete dönüşen Çin’de sadakatin en önemli liyakat sayılmaya başlandığı belirtildi. The Economist'in yorumu şöyle:

Şi Cinping askerlerin ve generallerin hazır olmasını istiyor Genç bir Çinli subay 28 Nisan 1984'ün erken saatlerinde bir piyade alayının başında Çin'in güney sınırındaki dağlara yerleşmiş Vietnam kuvvetlerine saldırdı. Laoshan muharebesi, Çin'in 1979'da Vietnam'la yaptığı dört haftalık savaştan sonra on yıl boyunca devam eden çatışmaların en kanlılarından biriydi ve Çin kuvvetlerinin yürüttüğü en son savaştı. Savaş gibi, muharebe de net bir galip olmadan sona erdi. Ancak neredeyse kırk yıl sonra Çin'in ‘yüce lideri’ Şi Cinping'in en güvenilir askeri danışmanı olarak ortaya çıkan Zhang Youxia’nın itibarını güçlendirdi.

General Zhang Youxia, 22 Ekim'de sona eren parti kongresinin (her beş yılda bir yapılır) ardından Komünist Parti'nin Merkezi Askeri Komisyonu'nun başkan yardımcılığına yeniden atanarak bu statüsünü pekiştirdi. Pek çok kişi onun emekli olmasını bekliyordu. Kendisi 72 yaşında ve yaklaşık otuz yıldır bu göreve getirilen en yaşlı kişi. Ancak yeniden atanması Şi'nin silahlı kuvvetleri için iki net önceliği yansıtıyor: Savaşa hazır olma ve sarsılmaz sadakat.

Şi, kongreye sunduğu raporda bu öncelikleri vurgulayarak yaşanabilecek "tehlikeli fırtınalar" konusunda uyarıda bulundu ve Çin'in hakkı olan özerk ada Tayvan'a verdiği destek sebebiyle Amerika'yı üstü kapalı bir şekilde eleştirdi. İç işlerine "dış müdahale" içeren "ağır provokasyonlar" yapıldığını söyleyen Şi, Halk Kurtuluş Ordusu'nu (PLA) modernizasyonunu hızlandırmaya ve 2027'deki 100. yıldönümüne kadar yakın vadeli hedeflere ulaşmaya çağırdı. Bu hedeften daha önce de bahsetmişti; ancak kongrede yer alması Amerikalı yetkililer arasında, her ne kadar buna ne zaman teşebbüs edebileceği konusunda görüş ayrılıkları olsa da Şi'nin Halk Kurtuluş Ordusu’na Tayvan'ı ele geçirme kabiliyetini geliştirme emri verdiği görüşünü güçlendirdi.

Ayrıca Şi, "insansız, akıllı savaş yetenekleri" geliştirme ve Çin'in nükleer kuvvetlerini güçlendirme sözü de verdi. Askeri komisyon başkanı olarak kendi otoritesini güçlendirmek ve askeri personeli daha fazla tarih okumaya teşvik etmek için yeni taahhütlerde bulunurken, silahlı kuvvetlerde "siyasi sadakat" ihtiyacını yeniden vurguladı.

General Zhang bu hedeflere ulaşılmasına yardımcı olmak için benzersiz bir niteliğe sahip. Öncelikle, gerçek savaş deneyimine sahip az sayıdaki komutandan biri. Vietnam'a karşı kullanılan Maoist kitlesel saldırı taktikleri modern savaşla pek alakalı olmasa da, tecrübesi ona hem diğer subaylar hem de Şi nezdinde itibar kazandırıyor. General Zhang ayrıca geçtiğimiz on yılın yarısını kritik bir alan olan silah alımları ve geliştirilmesini denetleyerek geçirdi. En önemlisi de Şi'nin eski bir aile dostu olması. İkisinin de babaları Çin'in kuzeybatısında birlikte savaşmış devrimci komutanlardı. Komünistlerin 1949'daki zaferinden sonra Pekin'de aynı elit çevrelerde yer aldılar.

Yanında güvenilen ve saygı duyulan bir generalin olması, parti lideri olarak üçüncü dönemine başlarken halkın sorgusuz sualsiz desteğine ihtiyaç duyan Şi için elzem. Eskiden veliaht, 2010'da Şi'nin yaptığı gibi, kısmen askeri komisyonun tek sivil başkan yardımcısı olarak atanarak belirlenirdi. Ancak yeni komisyonda Şi dışında hiç sivil bulunmuyor. Bu da General Zhang'a, Şi meşgulken (çoğu zaman meşguldür, pek çok şeyin sorumluluğunu üstlenmiştir) komisyonu yönetecek olan iki üniformalı başkan yardımcısından en kıdemlisi olarak alışılmadık düzeyde bir şahsi otorite sağlıyor. Singapur'daki Nanyang Teknoloji Üniversitesi'nden James Char, Çin liderinin "hem siyasi açıdan güvenilir hem de zorlu operasyonel deneyime sahip generallere ihtiyaç duyduğunu" söylerken "Bence Zhang Youxia, Şi Cinping'in orduyu kendi adına yönetmesi için güvendiği kişi." diyor.

Başkan yardımcısı olan 65 yaşındaki General He Weidong ise bir başka sürpriz. Daha önce askeri komisyon ya da partinin Merkez Komitesi (yaklaşık 370 yüksek rütbeli memur ve üst düzey yetkiliden oluşan bir organ) üyesi olmamasına rağmen kongreden sonra bu göreve ve 24 üyeli Politbüro'ya atandı. O da devrimci bir aileden geliyor ve Şi’nin üst düzey bir yetkili olduğu 17 yılın çoğunda Fujian eyaletinde görev yaptığı için Şi ile kişisel bir bağı var. Ancak atamasının daha çok Tayvan ve Hindistan'la ilgili operasyonları denetleme konusundaki son tecrübesiyle bağlantılı olduğu düşünülüyor.

General He, Ocak 2022'ye kadar iki yıl boyunca Tayvan'dan sorumlu olan ve servisler arasında ortak operasyonları mümkün kılma çabalarının ön saflarında yer alan Doğu Komutanlığı'nı yönetti. Bu dönemde Tayvan çevresindeki askeri uçuşların artmasını ve adayı ele geçirme tatbikatlarını denetledi. Son dönemde ise askeri komisyonun Ortak Operasyonlar Komuta Merkezi'nde çalıştı. Bazı uzmanlar, Amerikan Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Ağustos ayında Tayvan'a yaptığı ziyaretin ardından Tayvan çevresindeki büyük tatbikatları onun denetlediğini düşünüyor. General He ayrıca 2017 yılında Hindistan'la yaşanan ve o zamandan bu yana tırmanan bir dizi sınır çatışması sırasında Batı Bölgesi Komutanlığı'nın kara kuvvetlerini yönetti ve bu da onu potansiyel bir parlama noktası haline getirdi.

Askeri komisyona yapılan diğer atamalar da benzer öncelikleri yansıtmaktadır, ancak bir tanesi öne çıkmaktadır: General Li Shangfu (yine devrimci bir komutanın oğlu). Havacılık ve uzay teknolojisinde geniş bir geçmişe sahip. Çin'in ana uydu fırlatma merkezinde on yılı müdürlük olmak üzere 31 yıl çalışmış ve General Zhang'ın yerine askeri teçhizattan sorumlu departmanın başına geçmiştir.

Amerikan Ulusal Savunma Üniversitesi'nde PLA uzmanı olan Joel Wuthnow, yeni askeri komisyonun pek çok kişiye "Tayvan savaş konseyi" gibi göründüğünü söylüyor. Wuthnow, "Bana göre, operasyonlardan pek anlamayan ama teçhizatın içini dışını bilen iki kişinin olması da bir o kadar ilginç. Kendi kendilerine yeterliliğe doğru yöneldiklerinde ve ABD, Çin'e giden ileri teknoloji üzerindeki baskıyı arttırdıkça bu oldukça önemli bir şey olacak." diyor.

General Li'nin atanması Amerika için de yeni sorunlara yol açıyor. General Li'nin savunma bakanı olması ve diğer ülkelerle askeri ilişkileri yürütmesi bekleniyor. Çin, Bayan Pelosi'nin Tayvan ziyaretinden sonra Amerika ile üst düzey askeri görüşmeleri askıya almıştı. Diyaloğun yeniden başlaması için Amerika'nın 2018 yılında General Li'ye Rus silahlarının satın alınmasına karıştığı gerekçesiyle uyguladığı yaptırımları aşmanın bir yolunu bulmaları gerekecek.

Şi, General Li'nin uzmanlığının Rusya'dan daha fazla alım yapılması ve Pakistan gibi ülkelere Çin silahlarının satılması konusunda pazarlık yapılmasına yardımcı olacağını umuyor olabilir. Ancak bu atama Şi'nin diğer tercihlerinden gelen sinyalleri de güçlendiriyor. Kısacası Çin çatışmaya hazırlanıyor.

The Economist’ten Çin yorumu: Savaş hazırlıklarını tamamlıyorlar

Afganistan'da sel felaketi: 300 ölü

Doğu Türkistan'da zulüm ve baskı bitmiyor! Her Türk haneye bir Çinli

Çin'in çocuk politikası ülkenin sosyolojisini altüst etti

Tayvan'da 7,4 büyüklüğünde deprem: Tsunami uyarısı yapıldı

Japon "Itochu" şirketi, Yahudi şirketle işbirliğini sonlandırdı

İmran Han'a 7 yıl hapis cezası daha verildi

İmran Han ve eşi Büşra Han'a 14’er yıl hapis cezası

Eski Pakistan Başbakanı İmran Han'a 10 yıl hapis cezası

2023’te 2,5 milyon Doğu Türkistanlı toplama kamplarında esir edildi

Kırgızistan’da 10 km derinlikte 7 büyüklüğünde deprem