Kanlı Ocak: Sovyet Rusya'nın Azerbaycan katliamı

Azerbaycan’ın bağımsızlık yolculuğu, tarihinin en karanlık ve kanlı sayfalarından biri olan “Kanlı Ocak” ile yazıldı. 20 Ocak 1990'da Sovyet ordusunun Bakü’yü işgali, hem bir milletin özgürlük arzusu hem de yaşanan acılarla tarihe kazındı. Bu olay, Azerbaycan'ın bağımsızlığa doğru attığı cesur adımların bir sembolü haline geldi. Hadisenin arka planı 1980’lerin sonunda Sovyetler Birliği’nin dağılma süreciyle birlikte, Azerbaycan halkı da bağımsızlık ve özgürlük taleplerini yüksek sesle dile getirmeye başladı. Ancak bu dönemde Karabağ’da Ermeni grupların Azerbaycan toprakları üzerindeki hak iddiaları yoğunlaştı. Sovyetler Birliği yönetimi, bu iddiaların önünü kesmek yerine, bilakis destekleyici bir tutum sergiledi. 1987 yılında Sovyet lideri Gorbaçov'un Ermeni asıllı ekonomi başdanışmanı Abel Aganbekyan'ın, Karabağ'ın Ermenistan’a birleştirilmesini önermesi, Azerbaycan'da gerilimin tırmanmasına yol açtı. Ermenilerin Karabağ’da Azerbaycanlı köylerine yaptığı saldırılar ve çıkartılan yangınlarla halk üzerindeki baskı artırıldı. 1988’den itibaren binlerce Azerbaycanlı, Ermenistan ve Karabağ'dan göç etmek zorunda kaldı. Sovyet Ordusu’nun müdahalesi ve katliam 1990 yılının başlarında Azerbaycan'daki gösteriler yoğunlaştı. Halk, Sovyet yönetiminin Ermeni grupların saldırılarına karşı önlem almayışına tepki gösteriyor, bağımsızlık çağrısı yapıyordu. Ancak Moskova, barışçıl talepleri dikkate almak yerine, halkı sindirmeyi tercih etti. 19 Ocak gecesi, Bakü’de olağanüstü hal ilan edildi. Ancak bu karar, halktan gizlenerek duyurulmadı. Televizyon ve radyo yayınları, büyük kulede yaşanan patlamalar nedeniyle kesildi. Aynı gece Sovyet ordusu, Bakü’ye beş farklı yönden girerek bir katliam gerçekleştirdi. Tanklar ve silahlarla gerçekleştirilen bu müdahalede, 130'dan fazla Azerbaycanlı hayatını kaybetti. Bu katliam, Neftçala ve Lenkeran gibi şehirlerde de devam etti ve toplam ölü sayısı 150'yi buldu. 744 kişi yaralandı, yüzlerce kişi tutuklandı. Cenazeler ve toplumsal tepki 20 Ocak sabahı, halk şehitlerini anmak için toplandı. Dağüstü Parkı, Sovyet döneminde park olarak kullanılan ancak 31 Mart 1918'de Ermenilerin saldırılarında şehit olan Azerbaycanlıların mezar yerini içeriyordu. Bu park, Şehitlik hıyabanı haline getirilerek katliamda ölenlerin ebedi istirahatgâhı oldu. Yaklaşık 1 milyon Azerbaycanlı, Şehitlerini anmak için Azadlık Meydanı'nda toplandı. Bu, halkın Sovyet yönetimine olan güvensizliğinin doruğa ulaştığı bir dönüm noktasıydı. Bağımsızlık yolunda “Kanlı Ocak”, Azerbaycan halkının Sovyet rejimine karşı sabrının taştığı noktayı temsil ediyordu. 1991 yılında, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adını bırakarak “Azerbaycan Cumhuriyeti” adıyla yeni bir sayfa açtı. 30 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, 18 Ekim 1991'de bu ilanı kesinleştirerek tam bağımsızlığına kavuştu. Kanlı Ocak’tan Karabağ zaferine Kanlı Ocak, Azerbaycan'ın yaşadığı zorluklara rağmen bağımsızlık ve özgürlük için verdiği mücadelenin sembolü oldu. Bu olaydan sonraki yıllarda Azerbaycan, Ermenistan'ın Karabağ'ı işgal etmesi nedeniyle yeni zorluklarla karşılaştı. Ancak Azerbaycan halkı ve ordusu, 2020 yılında Karabağ'ın kurtarılmasıyla birlikte “Karabağ Azerbaycan’dır” mesajını tüm dünyaya kabul ettirdi. Unutulmayan acı Kanlı Ocak, Azerbaycan'ın tarihindeki en kara günlerden biri olsa da, bu acı, bağımsızlık ve dayanışma yolunda bir dönüşüm noktasi olarak hafızalarda yaşamaya devam ediyor. Her yıl 20 Ocak'ta Şehitlik Hıyabanı'nda bir araya gelen Azerbaycanlılar, vatan toprakları için can verenleri minnetle anıyor.

Kanlı Ocak: Sovyet Rusya'nın Azerbaycan katliamı

Sovyet ordusu 32 yıl önce bugün Ermenilerin kışkırtmasıyla tanklarla girdiği Bakü’de onlarca Azerbaycanlıyı katletti.

11 Mart 1992 - Bosna'da Sırp katliamının başlangıcı

Tarihte bugün - 1 Şubat 1991: Salih Mirzabeyoğlu gözaltına alındı

21 aralık 1979 tarihte bugün: Sovyetler Birliği, Afganistan’ı işgal etti

42 yıl önce bugün: Hama katliamı

4 Şubat 1926: İskilipli Atıf Hoca şapka takmadı diye idam edildi

Emrah Safa Gürkan: İngilizler Türkiye'de rejimlerini kurup gitti

21 Ocak 2023 - İbdacılar İsveç konsolosluğunun kapılarını zorladı

Sultan Abdülhamid’i deviren orduda Yahudi taburu vardı

Giovanni Papini'nin kaleminden tiksindirici Yahudi

11 Ocak 1992: Cezayir’de darbe ve iç savaş